Τα ταξίδια, η φωτογραφική διαδικασία

Τόπος: Ιρακινό Κουρδιστάν
Χρόνος: Άνοιξη 1992 - Καλοκαίρι 1994 - Χειμώνας 1997

Μέσα στη δίνη μιας δραματικής και βίαιης ιστορίας, ο λαός των Κούρδων έχει εκδιωχθεί επανειλημμένως από τη γη του. Παραδόξως όμως ο ίδιος ο κύκλος της γης τους και των εποχών φαίνεται πως τους δίνει τη δύναμη για να ζήσουν και να αντισταθούν, καθώς και την ελπίδα να σπάσουν τον κύκλο μιας Ιστορίας που αρνήθηκε την ύπαρξή τους.

Η συνάντηση με αυτούς τους ανθρώπους που βρίσκονται σε διαρκή κίνηση και αντλούν μια εκπληκτική ενέργεια για να ζήσουν και να δομήσουν την ταυτότητά τους ήταν η κινητήριος δύναμη για την έρευνά μου. Ερωτήσεις και προσπάθειες να προσεγγίσω θέματα που αγγίζουν την ψυχή μου: νομαδισμός, ιδιοκτησία, εξορία και ρίζες. Η φωτογραφική δουλειά μου διαμορφώθηκε ακολουθώντας τον κύκλο των εποχών, ιδίως στο αγροτικό περιβάλλον, και κυρίως συντροφιά με γυναίκες.

Άνοιξη 1992
Ξεκινώ το πρώτο ταξίδι. Τα δέκα χρόνια του πολέμου μεταξύ Ιράν και Ιράκ έχουν μετατρέψει αυτή την παραμεθόριο περιοχή σε μια κατεστραμμένη γη, γεμάτη νάρκες. Η έξοδος του 1991 απλώς επιδείνωσε την κατάσταση. Με αυτά τα δεδομένα πώς μπορούν άνδρες και γυναίκες να διατηρούν ακόμα την πίστη τους για τη ζωή;

Φτάνοντας εκεί ανακαλύπτω ότι την προσοχή μου προσελκύουν φυσικά οι γυναίκες. Σε πολλές περιοχές, οι άντρες έχουν φύγει, έχουν χαθεί σε μια άλλη ζωή, πολεμώντας. Σε ορισμένα χωριά, οι μόνοι άνθρωποι που έχουν απομείνει είναι οι χήρες με τα παιδιά τους. Ισχυρές προσωπικότητες που με εμπνέουν και που γίνονται κεντρικό θέμα της δουλειάς μου, καθώς φωτίζουν το ενδιαφέρον μου να ακολουθήσω αυτό το μονοπάτι.

"200 οικογένειες, πρόσφυγες από το Κίρκουκ ζουν στην πρώην ιρακινή φυλακή ασφαλείας. Εκεί, λίγα μόνο μέτρα μακριά από τα κελιά όπου βασανίστηκαν μερικοί από τους δικούς τους, οι γυναίκες οργανώνουν τη ζωή τους. Πίσω από τις κουβέρτες που χρησιμοποιούνται ως πόρτες ψήνεται το ψωμί σε καμινέτα μέσα σε αυτοσχέδιους φούρνους. Λίγο πιο μακριά, κάποιες νεαρές κοπέλες, που έχουν γίνει εργάτριες, πελεκούν πέτρες και κατασκευάζουν καμινέτα για να μαγειρέψουν." (Απρίλιος 1992, Suleymaniah)

Καλοκαίρι 1994
Πολλές οικογένειες επέστρεψαν στα χωριά τους και πήραν πίσω τη γη τους. Από την πεδιάδα του Μπαντινάν έως τις πιο μακρινές ανατολικές κοιλάδες είναι η εποχή του θερισμού και της συγκομιδής των καρπών. Ο θερισμός είναι μια σημαντική στιγμή που αποκαλύπτει την αδικία και ενθαρρύνει τη συνεργασία. Οι Κούρδοι φροντίζουν τη γη αυτή που τους κρατά στη ζωή συντηρώντας τους και βοηθώντας τους να επανακτήσουν την ταυτότητά τους. Παρόλο που η Τουρκία και το Ιράκ εκτόξευσαν πυραύλους με σκοπό να κάψουν τους αγρούς, τη στιγμή που οι καρποί είναι έτοιμοι για συγκομιδή, ο θερισμός γίνεται. Οι άνθρωποι θερίζουν τα χωράφια τους για να διατηρήσουν την κοινότητά τους στη ζωή.

"Ο Ιούνιος είναι επίσης ο μήνας που οι μύλοι δεν σταματούν καθόλου. Υπό το θόρυβο της μυλόπετρας και μέσα στη σκόνη των σιτηρών που έχουν αλεσθεί οι γυναίκες εκτιμούν μέσα στην παλάμη τους την ποιότητα του αλευριού, σκύβουν μέσα στη χοάνη, σταματούν για μια στιγμή. Το φως τις αιχμαλωτίζει, λαξεύει το γέλιο τους και την κούρασή τους." (Ιούνιος 1994, Zakho).

Χειμώνας 1997
Τα βουνά είναι ένας χώρος με ιδιαίτερη σημασία για τους Κούρδους λειτουργώντας ταυτόχρονα σαν προμαχώνας και σαν καταφύγιο. Μπορούν επίσης να μετατραπούν σε φυλακές για τους κατοίκους. Θεωρητικά μέσα από τα ήθη και τα έθιμα αλλά και πρακτικά από τη στιγμή που αρχίζουν οι πρώτες χιονοπτώσεις. Επιπλέον από τη μια κοιλάδα έως την άλλη άνδρες και γυναίκες ταξιδεύουν για να επισκεφθούν ο ένας τον άλλο καλλιεργώντας την αλληλεγγύη τους στις πιο δύσκολες στιγμές.
Αποφάσισα να εγκατασταθώ και να περάσω ένα μέρος του χειμώνα εκεί για να δοκιμάσω τον εαυτό μου και για να φωτογραφήσω την περίοδο αυτή της απομόνωσης και της αναγέννησης.

Στις υψηλές βορειοανατολικές κοιλάδες, τα χωριά που ξαναχτίστηκαν το 1994 είναι για ακόμα μία φορά εγκαταλελειμμένα. Οι κάτοικοι τράπηκαν σε φυγή εξαιτίας της βίαιης αντιπαράθεσης μεταξύ του τουρκικού στρατού και του PKK. Πιο νότια, στις πλαγιές που συνορεύουν με το Ιράν, οι χωρικοί απολαμβάνουν μια στιγμή ανάπαυλας καθώς αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες τις καθημερινής ζωής.

"Ο ήλιος δεν έχει ανατείλει ακόμα, αν και ένας πετεινός εδώ δίπλα το ανακοινώνει εδώ και ώρα. Χιόνιζε όλη τη νύχτα. Το χιόνι, εκθαμβωτικό, χαρμόσυνο, όπως τα νεαρά κορίτσια της οικογένειας, που είναι αναγκασμένα να σηκωθούν εξαιτίας της τελετουργίας του Ραμαζανιού, γίνονται ένα με αυτό το τρυφερό περιβάλλον." (Ιανουάριος 1997 - Gardeshekal).

Από το ξεκίνημα της δουλειάς μου, με καλούν αυτοί οι άνθρωποι οι τόσο βαθιά ριζωμένοι στη ζωή. Προσπαθώ να αιχμαλωτίσω ό,τι αναδύεται και ό,τι προκύπτει από αυτή τη συνάντηση.

Anne Delassus