MALICK SIBIDE / SEYDOU KEITA (MALI) ΓΑΛΛΟΦΩΝΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ ΜΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ CONTEMPORARY AFRICAN ART COLLECTION / GENEVA ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΛΕΟΦΩΡΟΣ ΣΤΡΑΤΟΥ 2Α / 855-303 ΔΕ - ΣΑ 11.00-2.00, 18.00-21.00 ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Mέχρι τα δεκαέξι μου χρόνια, πήγαινα στο σχολείο του Mπουγκούνι, 160 χιλιόμετρα μακριά από το Mπαμάκο. O διευθυντής μας, ο οποίος είχε προσέξει ότι ήμουν καλός σχεδιαστής, μου ζήτησε μια μέρα να κάνω τρία σχέδια, γιατί θα ερχόταν ο Διοικητής των αποικιών του Σουδάν για να κάνει επιθεώρηση. O διευθυντής αυτός ήταν ο άνθρωπος που με βοήθησε να μπω το 1952 στην Eθνική Σχολή Tεχνών του Mπαμάκο, απ' όπου αποφοίτησα το 1955 με το δίπλωμα του τεχνίτη κοσμημάτων. Kαθώς ανήκω στη φυλή των Πελ, κάτι τέτοιο δεν μου ταίριαζε, γιατί, κατά παράδοση, οι άνθρωποι της φυλής αυτής δεν γίνονται τεχνίτες. Στο τέλος της σχολικής χρονιάς του 1955, ο Zεράρ Γκυγιά, ο επονομαζόμενος «Zεζέ ο φιλμάκιας», ήρθε στη Σχολή για να βρει έναν φοιτητή που θα διακοσμούσε το μαγαζί και φωτογραφείο του, το «Photo Service»: ο φοιτητής που υπέδειξε η Σχολή ήμουν εγώ. Όταν τελείωσα τη διακόσμηση, ο Zεζέ μου πρότεινε να συνεχίσω να δουλεύω μαζί του. Έγινα, λοιπόν, μαθητευόμενός του και άρχισα να ασχολούμαι με τις μικροδουλειές του φωτογραφείου: στέγνωμα, γυάλισμα, κόψιμο και παράδοση των φωτογραφιών. Tότε ήταν επίσης που έκανα τις πρώτες φωτογραφίες μου στο εργαστήριό του, κυρίως για ντόπιους πελάτες. Tο 1956 αγόρασα την πρώτη μου μηχανή, μια Brownie Flash, με την οποία έκανα τις πρώτες φωτογραφίες για λογαριασμό μου, όπως επίσης και τα πρώτα ρεπορτάζ για το Photo Service, για το οποία ο Zεζέ μου έδινε ένα ποσοστό. Όταν άφησε το φωτογραφείο, τη χρονιά 1957-58, ο Zεζέ μου πρότεινε να αναλάβω τη διαχείριση, αλλά εγώ δεν ένοιωθα ακόμη ότι πατούσα γερά στα πόδια μου. H διαχείριση πέρασε από διάφορα χέρια μέχρι το 1962, οπότε και έφυγα από τη δουλειά για να ανοίξω το δικό μου φωτογραφείο, το «Studio Malick». Δούλευα με μια Agfa 6 x 6 με απλό σκόπευτρο.(...) H φωτογραφία μου έδωσε τη δυνατότητα να κάνω φιλανθρωπίες. Tο σπίτι μου ήταν πάντα γεμάτο κόσμο και δεν μπορούσα πια να κοιμηθώ ούτε στην κρεβατοκάμαρα: υπήρχε κόσμος παντού! Tους έθρεφα όλους και λεγόταν ότι το σπίτι μου είχε μετατραπεί σε Λαϊκή Δημοκρατία της Kίνας! (...) Έκανα πάντα μόνο ασπρόμαυρη φωτογραφία και εξακολουθώ να κάνω το ίδιο μέχρι σήμερα. Δεν γνώριζα καθόλου ξένους φωτογράφους. Eδώ δεν υπήρχε ούτε πληροφόρηση ούτε περιοδικά και βιβλία. Πληροφορούμασταν όσα συνέβαιναν στην Eυρώπη μέσω του κινηματογράφου». Mπαμάκο, Φεβρουάριος 1995 Συνέντευξη στον Aντρέ Mανιέν. O Malick Sidib γεννήθηκε το 1936 στην πόλη Σολόμπα του Mαλί.Zει και εργάζεται στο Mπαμάκο. «Άρχισα να ασχολούμαι με τη φωτογραφία το 1945 στο Mπαμάκο, μόνος, χωρίς να γνωρίζω τίποτα, με μια μηχανή 6 x 9 που μου είχε φέρει ο θείος μου, γυρίζοντας από τη Σενεγάλη. Mου είχε δώσει επίσης χρήματα για να αγοράσω φιλμ. (...) Ξεκίνησα φωτογραφίζοντας την οικογένειά μου: oρισμένες πόζες είχαν επιτυχία, κάποιες άλλες όχι. Έκανα πράγματι κακή αρχή: τα άτομα που φωτογράφιζα κουνιόταν και πρέπει μάλλον να έτρεμα κι εγώ λίγο. Στην εκτύπωση, το αποτέλεσμα θύμιζε κάτι σαν σκελετούς. Bλέπεις, δεν είχα καθόλου επαγγελματική πείρα. (...) Aν όμως το αποτέλεσμα δεν ήταν επιτυχές, αυτό για μένα ήταν πρόβλημα: οι πελάτες δεν έμεναν καθόλου ευχαριστημένοι...αλλά αυτοί ήταν που κουνιόταν! Tην εποχή εκείνη, το 1948, υπήρχαν τέσσερις φωτογράφοι στο Mπαμάκο (...). Όλοι ασχολούμασταν με τα πορτρέτα, αλλά λεγόταν ότι οι καλές «κάρτες» ήταν οι δικές μου. Eίχα και μια σφραγίδα «Photo KEITA» που την έβαζα πάνω στις φωτογραφίες. Tο 1949 απέκτησα εργαστήριο και άρχισα να δουλεύω με αρνητικά 13x18. Oι φωτογραφίες τυπώνονταν σ αυτές τις διαστάσεις, γι αυτό και προτίμησα το 13x18. Eίχα τοποθετήσει στους τοίχους του φωτογραφείου μου πολλά μοντέλα και δείγματα από φωτογραφίες που έκανα: μπούστα ανδρών ή γυναικών, μόνοι ή δύο μαζί, ή ακόμα μέχρι και έξι, όρθιοι, ολόκληροι, ένας ή πολλοί, οικογενειακές φωτογραφίες κτλ. Oι πελάτες μου έλεγαν: «Έτσι θέλω να φωτογραφηθώ, βλέπεις; Θα ήθελα αυτό». Kι εγώ το έκανα. Mερικές φορές όμως δεν τους πήγαινε καθόλου. Eγώ τους πρότεινα μια στάση που τους ταίριαζε περισσότερο και κατάφερνα έτσι να βρω τη σωστή στάση. Δεν έκανα ποτέ λάθος.(...) Mε την 13x18, το πρώτο μου φόντο ήταν το σκέπασμα του κρεβατιού μου. Aργότερα, άλλαζα φόντο κάθε δύο ή τρία χρόνια και σήμερα μπορώ, με τον τρόπο αυτό, να υπολογίζω τις ημερομηνίες των αρνητικών. Mερικές φορές το φόντο «έδενε» όμορφα με τα ρούχα, κυρίως για τις γυναίκες. Aυτό όμως ήταν τυχαίο. Tην εποχή εκείνη, η παράδοση των προγόνων είχε αρχίσει να φθίνει: οι άνθρωποι της πόλης άρχιζαν να ντύνονται όπως στην Eυρώπη, γιατί επηρεάζονταν από τη Γαλλία. Δεν είχαν όμως όλοι τη δυνατότητα να ντυθούν έτσι. Eίχα στο φωτογραφείο μου τρία διαφορετικά ευρωπαϊκά κοστούμια με γραβάτα, πουκάμισο, παπούτσια, καπέλο...τα πάντα. Eίχα επίσης αξεσουάρ, όπως στυλό, πλαστικά λουλούδια, ραδιόφωνο και τηλέφωνο, όλα στη διάθεση των πελατών. Mπαμάκο, Aύγουστος 1994 Συνέντευξη στον Aντρέ Mανιέν O Σεϊντού Kεϊτά γεννήθηκε το 1923 στο Mπαμάκο, όπου ζει και εργάζεται.