IAN JEFFREY A BESTIARY / ΖΩΟΛΟΓΙΑ Διοργάνωση: Βρετανικό Συμβούλιο Αίθουσα Τέχνης Ζήτα-Μι Σε ένα υπερβολικά ίσως γνωστό χωρίο του δοκιμίου του πάνω στην αναλυτική γλώσσα του John Wilkins, ο Μπόρχες προσάπτει σε κάποιον Dr. Franz Kuhn την πληροφορία πως μια αρχαία Κινέζικη εγκυλοπαίδεια με το απίθανο όνομα Το Θεόκλητον Χρηματιστήριον Ευεργετικών Γνώσεων κατανέμει το βασίλειο των ζώων σε δεκατέσσερεις κατηγορίες? μεταξύ των πιό εξωφρενικών συγκαταλέγονται "τα ανήκοντα εις τον Αυτοκράτoρα", "τα τρέμοντα ως λυσσασμένα", "τα ζωγραφιζόμενα με εξαιρετικά λεπτό πινέλο από τρίχωμα καμήλου", "τα εξ αποστάσεως ομοιάζοντα με μυίες" και "τα συμπεριλαμβανόμενα εις την παρούσα ταξινόμησιν". Οι περισσότεροι σχολιαστές εκλαμβάνουν την ιστορία αυτή ως ακαδημαϊκό δήθεν ευφυολόγημα εις βάρος των Κομφουκιανών διανοουμένων? λίγοι κάνουν τον κόπο να διαβάσουν τις επόμενες σελίδες, όπου ο Μπόρχες συμπεραίνει πως το σύστημα αυτό δεν είναι αναγκαστικά πιό αυθαίρετο από άλλα, αφού "είναι προφανές πως η οποιαδήποτε ταξινόμηση του σύμπαντος είναι αναγκαστικά αυθαίρετη και υποθετική. Ο λόγος είναι πολύ απλός: αγνοούμε τι είναι το σύμπαν". Ούτε μπορούμε να ισχυρισθούμε πως όλα τα αυθαίρετα συστήματα είναι απαραιτήτως άχρηστα. Ο Μπόρχες θα μπορούσε να αναφερθεί -δεν το κάνει όμως- στο δεκαδικό σύστημα ταξινομήσεως Dewey που χρησιμοποιείται ακόμα από τις περισσότερες Αμερικανικές βιβλιοθήκες, σύστημα στο οποίο ο αριθμός 563 υποδηλώνει ετερόκλητα απολιθώματα ασπόνδυλων πελαγίσιων και αιγιάλιων οργανισμών, ενώ ο αριθμός 945 αφορά την ιστορία της Ιταλικής χερσονήσου και των γειτονικών της νήσων. Ο πλούσιος και πολυσύνθετος φυσικός κόσμος μοιραία έφερε τα περισσότερα εμπόδια στην ταξινόμηση. Το 1753, ο Σουηδός φυσιοδίφης Carl Linnaeus συνέλαβε για πρώτη φορά το γενικό σύστημα που χρησιμοποιείται σήμερα ακόμα και για τον προσδιορισμό και την ταξινόμηση ζώντων οργανισμών, αν και οι αρχές πάνω στις οποίες βασίσθηκε έχουν προ καιρού αντικατασταθεί από την επιστημονικώς ακριβέστερη ταξινόμηση βάσει φιλογονίας. Το ενδιαφέρον με συστήματα σαν αυτό του Linnaeus είναι πως μόνο μόνο αφού επινοηθούν αντιλαμβανόμαστε πόσο συμβάλλουν στην κατανόηση του κόσμου γύρω μας. Η ταξινόμηση που προτείνει ο κριτικός τέχνης και νυν φωτογράφος Ian Jeffrey με την Ζωολογία είναι πράγματι πρωτότυπη αφού επεξεργάζεται, όχι το ζωικό βασίλειο γενικά, αλλά την απεικόνιση των ζώων από και σε σχέση με τους ανθρώπους. Αντί λοιπόν να χωρίσει τα ζώα σε παραδοσιακές συνομοταξίες του είδους μαλακόστρακα, αρθρόποδα, αμφίβια και θηλαστικά, ο Jeffrey προτείνει νέες κατηγορίες όπως "Ζώα εχθρικώς διακείμενα προς τον άνθρωπο", "Ζώα κατ' ομάδες" και "Απατηλοί φίλοι", πληρώντας τις με παραδείγματα δικής του επινόησης. Πώς αντιμετωπίζει την άσκηση της φωτογραφίας ένας άνθρωπος που αφιέρωσε όλη του ζωή στην μελέτη του μέσου; Εν μέρει, φαίνεται, με την αναζήτηση έτοιμων εικόνων στο περιβάλλον, κυρίως όμως με την διορατική παρατήρηση και συλλογή πολιτισμικών και οπτικών λεπτομερειών. Στην εισαγωγή της πρόσφατης μελέτης του Revisions (Αναθεωρήσεις), ο Jeffrey προϋποθέτει την ύπαρξη ενός "πολιτισμικού υποσυνειδήτου, μιας μορφής τέχνης συγχρόνως αινιγματικής και γεμάτης νοήματος", τονίζοντας οτι ο χώρος αυτός έχει κατ' επανάληψη απασχολήσει την φωτογραφία? με τον τρόπο του Atget, κατασκευάζει μια εικόνα του κόσμου βασισμένη στην ανάλυση δηλωτικών λεπτομερειών. "Έξω από τον σταθμό Shinagawa του Τόκιο πρόσεξα κάτι παραπετάσματα διακοσμημένα με θαλασσοπούλια που πετούσαν πάνω απο κάποια ακτή. Ένα από τα παραπετάσματα είχε αναρτηθεί ανάποδα, αν και δεν το αντελήφθηκα αμέσως: το φόντο ήταν πολύ αόριστο, και εξ άλλου, είτε από την καλή το δείς, είτε από την ανάποδη, ένα κοινό θαλασσοπούλι μοιάζει λίγο-πολύ το ίδιο. Συγκινήθηκα που οι γλάροι αυτοί πετούσαν τόσο σταθερά, παρ' όλο που ήσαν ανάποδα... Τέτοια είναι η φωτογραφία". (Ian Jeffrey, 21.11.00, από επιστολή σχετικά με την οργάνωση της έκθεσης). Γιάννης Σταθάτος Ο Ian Jeffrey, συγγραφεύς μεταξύ πολλών άλλων, των βιβλίων Φωτογραφία, Μία Συνοπτική Ιστορία, εκδόσεις Φωτογράφος, Αθήνα1997 και Αναθεωρήσεις: Εναλλακτική Ιστορία της Φωτογραφίας, είναι ένας από τους πιό διακεκριμένους διεθνώς κριτικούς, ιστορικούς και μελετητές της φωτογραφίας. Αυτή είναι και η πρώτη του φωτογραφική έκθεση.