ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Chi vuol veder il Mondo Nuovo? ("Ποιός θέλει να δει καινούργιους κόσμους;") ήταν η κραυγή των Ιταλών γυρολόγων που διέσχιζαν την Ευρώπη του 18ου αιώνα με μεγάλα ξύλινα κουτιά στήν πλάτη τους. Στημένα σε πλατείες και πανηγύρια προς τέρψιν των περίεργων περαστικών, τα παράξενα αυτά αντικείμενα αποκαλύπτονταν ως πρωτόγονα στερεοσκόπια. Συγγενής του μαγικού φανού και πρόγονος της φωτογραφίας, του κινηματογράφου και της τηλεοράσεως, το στερεοσκόπιο αποτελείτο από εξωτικές ή φανταστικές παραστάσεις ζωγραφισμένες σε γυαλί ή ημιδιαφανές χαρτί, τοποθετημένες όρθιες και κατά διαστήματα μεσα στο κουτί. Με τον κατάλληλο φωτισμό, κοιτάζοντας κανείς από τη μικρή μπροστινή οπή παρακολουθούσε έναν μικρό, αυτοτελή κόσμο. Αντίθετα από τον σκοτεινό θάλαμο (camera obscura), το στερεοσκόπιο δεν περιοριζόταν στο να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, αλλά μπορούσε να παρουσιάσει εντελώς φανταστικές σκηνές. Η ροπή προς το φανταστικό, προς τους "καινούργιους κόσμους", μοιάζει να είναι έμφυτη στον άνθρωπο, ίσως γιατί η καθημερινή πραγματικότητα μας φαίνεται ενστικτωδώς ανεπαρκής. Ένας λιτός αλλά επιτυχημένος ορισμός του φανταστικού είναι "η εκ προθέσεως παραβίαση της κοινώς αποδεκτής πραγματικότητας" ενώ, για τον κριτικό Simon Watney, η τέχνη του φανταστικού αποτελεί "δημιουργική κριτική της πραγματικότητας". Η δυσανασχέτηση αυτή με τους περιορισμούς της καθημερινότητας είναι εμφανής σε κάθε σχεδον καλλιτεχνική ή πνευματική ενασχόληση συμπεριλαμβανομένης και της φωτογραφίας, που τόσο συχνά θεωρείται μια λίγο-πολύ πιστή μέθοδος αναπαραγωγής της πραγματικότητας. Από τους τρεις μεγάλους λογοτέχνες του 20ου αιώνα που κατ΄εξοχήν ταυτίσθηκαν με το φανταστικό, τον Κάφκα, τον Καλβίνο και τον Μπόρχες, ο τελευταίος είναι που ασκεί τη μεγαλύτερη επιρροή σήμερα, και το διήγημά του μεγάλου Αργεντινού συγγραφέαTlon, Uqbar, Orbis Tertius ήταν η έμπνευση για τη φετινή διεθνή ομαδική έκθεση. Η Δικαίωση του Τλον είναι συγχρόνως φόρος τιμής στον Μπόρχες και αφορμή για έρευνα του φανταστικού στη φωτογραφία. Για την έκθεση αυτή αναζητήθηκαν εργασίες όχι με τη μορφή εικονογραφήσεως του κειμένου του Μπόρχες, αλλά στο πνεύμα του εγχειρήματος που αυτό περιγράφει? όπως ακριβώς οι συγγραφείς της πρώτης Εγκυκλοπαίδειας του Τλον, "η μυστική οργάνωση αστρονόμων, βιολόγων, μηχανικών, μεταφυσικών, ποιητών, χημικών... " που αγωνίσθηκαν να συναρμολογήσουν τον Τλον με τις λέξεις, έτσι και οι φωτογράφοι προσκλήθηκαν να φτιάξουν εικόνες που θα αντικατόπτριζαν έναν τέτοιο κόσμο. Παράλληλα με την ομαδική, ένας αριθμός ατομικών εκθέσεων αναπτύσσουν και εικονογραφούν άλλες πτυχές του φανταστικού στη φωτογραφία, πάντοτε με καινούργιες ή έστω πολύ πρόσφατες εργασίες. Οι εργασίες αυτές είναι βασισμένες σε ένα ευρύ φάσμα τεχνοτροπιών και προσεγγίσεων, από τη σκηνοθετημένη φωτογραφία και τις ψηφιακές επεμβάσεις μέχρι τις απλές, αμιγώς παραστατικές εικόνες του "πραγματικού" κόσμου - εικόνες που όμως είναι εξ ίσου παράξενες με τις πιό αλλόκοτες επινοήσεις του Τλον ή της Ούκμπαρ. Γιάννης Σταθάτος

[ ΛΙΖΗ ΚΑΛΛΙΓΑ]  [ ERIC EMO]  [ ΣΤΕΛΙΟΣ ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ]  [ JOAN FONTCUBERTA]  [ PHILLIP GEORGE]  [ ΜΑΡΚ ΧΑΤΖΗΠΑΤΕΡΑΣ]  [ ΒΙΚΤΟΡ ΚΟΕΝ]  [ MARI MAHR]  [ ΝΑΤΑΣΣΑ ΜΑΡΚΙΔΟΥ]  [ ERASMUS SCHROETER]  [ MARIALBA RUSSO]  [ RIWAN TROMEUR]  [ SEAN KERNAN]  [ ΤΑΣΟΣ ΣΧΙΖΑΣ]  [ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΥΡΛΗ]  [ BURATTONI & ABRIOUX]